Onze inheemse smeerwortel bloeit lang (van april tot september). In die periode levert de plant nectar aan voornamelijk hommels en solitaire bijen als de sachembij.
Culinaire waarde
De wortel bevat pyrrolizidine-alkaloïden. Pyrrolizidine-alkaloïden kunnen stapelen in de lever en de lever onherstelbaar beschadigen. Om die reden wordt smeerwortel liefst uitsluitend uitwendig gebruikt.
In de Engelse cultuur worden de bladeren wèl als spinazie of in soepen gekookt, maar dat doe je omwille van de pyrrolizidine-alkaloïden (die in de bladeren minder voorradig zijn dan in de wortel) dus beter niet te vaak. Qua smaak zijn de bladeren trouwens geen hoogstandje. 😉
Fytotherapeutische waarde
Wijze van gebruik
De bladeren en bloemen bevatten enkele inhoudsstoffen, maar in de wortel zijn de inhoudsstoffen het sterkst geconcentreerd. Een herborist zal daarom steeds de wortel van smeerwortel gebruiken.
Oogst van de wortel
De wortel opgraven doe je best in de herfst na de bladval.
Bereiding van de wortel
De wortel van smeerwortel kan je raspen en tot een papje maken of laten trekken in olie (voor zalf). Je kunt er ook een afkooksel van maken en hier een doek in dompelen voor een omslag. Of je kunt een tinctuur maken, die je evt. met water kunt verdunnen om eveneens als omslag te gebruiken.
Werking
De werkzame stof in smeerwortel is allantoïne. Allantoïne stimuleert de celdeling van bindweefselcellen, kraakbeencellen, botcellen, enz.
Werking op het bewegingsstelsel
Enerzijds is smeerwortelzalf daardoor hèt aangewezen middel bij botbreuken, ontwrichtingen, verzwikkingen, problemen met pezen en banden, spierverrekkingen, enz. In vroeger tijden, toen gipsverband nog niet bestond, genas men breuken met behulp van smeerwortelkompressen.
Werking op de huid
Anderzijds wordt smeerwortelzalf veelvuldig gebruikt voor huidkwetsuren en huidherstel, bv. bij slappe huid, zwangerschapsstriemen, eelt, enz. Omdat smeerwortel door het rozemarijnzuur ook ontstekingen weert, door de slijmstoffen ook verzachtend is en abcessen doet rijpen en door de looistoffen samentrekkend/wondherstellend werkt, kan het ook ingezet worden bij abcessen, eczeem, psoriasis, andere huidontstekingen, enz.
Veiligheid
- -Omdat stoffen ook via de huid en zeker via wondjes in het bloed terecht kunnen komen, wordt aangeraden smeerwortel niet op wonden te gebruiken en zelfs intacte huid niet langer dan 5 weken achter elkaar met smeerwortel te behandelen en ook geen te hoge dagelijkse doses te gebruiken.
- -Reageert je huid geïrriteerd op smeerwortel, dan kun je eerst een beetje neutrale olie (bv. olijfolie) op je huid aanbrengen en daarbovenop de smeerwortel.
Wist je verder dat…
- -de wortel doorheen de geschiedenis in een amulet gedragen werd voor bescherming tijdens het reizen?
- -uit de bladeren van smeerwortel een gele verfstof kan gehaald worden?
- -smeerwortel erom bekend staat moeiteloos mineralen (o.a. stikstof en kalium) van diep in de bodem omhoog te kunnen trekken en veel eiwitten te bevatten? Dit heeft 2 belangrijke gevolgen: enerzijds geven boeren smeerwortel graag aan hun dieren. Koeien geven er bv. meer melk door. Anderzijds wordt smeerwortel vaak als mulchmateriaal gebruikt of er wordt gier mee gemaakt of het wordt aan de composthoop toegevoegd om deze te verrijken/de compostering vlotter te doen verlopen. Door de stikstof- en kaliumrijkdom ervan is smeerwortelmulch of -gier of -compost vooral geliefd bij tomaten, bonen en aardappelen.
