‘Relaties zijn wat de wereld doet draaien’.

Ik stel me voor hoe mijn studenten zuchten, als ze bovenstaand zinnetje lezen. 

Ik heb hen er een beetje mee om hun oren geslagen, denk ik, met relaties in permacultuur:

‘Permacultuur is systeemdenken.’

‘We imiteren een bos, omdat een bos een veerkrachtig ecosyseem is. Een bos is een veerkrachtig ecosysteem, omdàt het vele onderlinge relaties telt.’

‘ … ‘

Een systeem is maar zo sterk als zijn zwakste schakel. En schakel moet je hier letterlijk nemen: het gaat niet om de sterkte van het individuele element. Het gaat niet om wat het element al dan niet op zichzelf kan presteren. Het gaat om hoe sterk dit element hier thuishoort.

Iedereen weet dat, als nieuwe elementen hun plek in een groep zoeken, dingen tijdelijk wankeler, instabieler kunnen aanvoelen. Na een tijdje stabiliseert het geheel zich, er ontstaat een nieuw evenwicht.

Dat nieuwe evenwicht komt er àltijd. Adaptatievermogen is eenvoudigweg biologisch ingebouwd in àlle levende systemen. In ons lichaam, in dieren, in de natuur, …

Zo’n adaptatieproces schiet spontaan, zij het ongemerkt, in gang vanaf de allereerste blootstelling aan het nieuwe en verloopt niet altijd even snel. Soms… duurt de adaptatiefase langer dan voor een organisme in het systeem behapbaar is. Dan sterven soorten uit.

Toch… kent de natuur op geen enkel ogenblik verzet tegen deze vernieuwing. De natuur blijft een continu vooruitgaande beweging naar transformatie en adaptatie maken.

Bij de mens zien we iets anders: de mens kan denken en daarmee tegen deze spontane evolutiebeweging ingaan.

(Dat zien we overal waar nieuwe elementen zich tonen, bijvoorbeeld bij fusies, migratie, vluchtelingen, exoten in de natuur: ‘ze moeten eruit, er is geen plek voor hen’.)

Het onbekende, het verplicht moeten transformeren veroorzaakt discomfort. We voorzien dat we niet alle voorbije voordelen zullen kunnen behouden. We verstarren. We vechten.

We werken evolutie tegen. Maar in plaats van te krijgen wat we willen, creëren we hoogstens stilstand. De natuurlijke beweging is sterker en omhelst ook ons, daar kunnen we met ons denken niet tegenop.

Adaptatie zit als vermogen in ons systeem ingebouwd.

Laat ons de stilstand opheffen. Laat ons stoppen met ons te verzetten. Laat ons de nieuwe elementen begeleiden bij het innemen van hun rechtmatige plek. Laat ons nieuwe maatschappijsystemen de ruimte geven.

We kunnen de transformatie naar een nieuwe veerkrachtige gemeenschap bewust faciliteren en de uitkomst zal dan duizenden malen mooier zijn dan wanneer we ons blijven verzetten.

De evolutie is onherroepelijk in gang gezet. De evolutie werd ingeluid bij de allereerste blootstelling aan het nieuwe.

Dus… keer je je schepen en bouw je mee aan die nieuwe, mooie toekomst?

Ik nodig je van harte uit.